Yıllar yılı bu iki kavram arasında işten çıkarılma ile kovulma arasındaki farkı net olarak göremedim. Belki kovulma daha büyük bir kusur sonrasında işten çıkarılma veya işten çıkarılma daha büyük bir beceriksizlik ve yetersizlik sonrası kovulma. İki halde de çalışanın durumu işten öyle rahat rahat takıldığı ay başı maaş aldığı, sabah simit yediği, lak lak yaptığı, arada işini yaptığı yuvasından istem dışı olarak ayrılması. Kimse de arkadan “du bi daha karpuz keseceydik” demiyeceği için boşluk durumu. Bu arada kovulma ve işten çıkarılma dışında kendi isteği ile firmadan ayrılanları tenzih ederim. Sonuçta herkes işten çıkarılmaz veya kovulmaz.
Sonuçta profesyonel şirketlerde veya profesyonel yöneticilerin altında çalışanların zaman içinde görevlerini yerine getirmedikleri zaman karşılaşabilecekleri bir durum işten çıkarılma. Artık kovulma demiyeceğim malum işten çıkarılmak daha az koyuyor iş insanlarına kovulma yerine.
Peki bir çalışan neden işten çıkarılır? Bunun iki genel sebebi olabilir. Birincisi bütçesel durumlar. Ki bu durumlarda genelde en kolay vazgeçilebilecekler önce giderler. Burada işletme için bazı faktörler devreye girer. Tazminatı az olanlar, önemli bir görevde bulunmayanlar, yokluğunu doldurabilecek elemanların şirket bünyesinde hemen çıkarılabileceği veya yokluğunu dolduracak bir başka iş insanını bulma kolaylığı.
İkinci kategoride ise işini savsaklayan, verimli olamayan, sürekli huzursuzluk yaratan ve memnuniyetsizliğini daima dile getirenler. Bunlar asıl işletmelerin bazen tespit edip kovaladığı kitledir bazen de yıllar yılı salakça işte tuttukları kitledir. Gelin biraz işten çıkarılmayı bütçesel bir durum olmadan gerektiren çalışan davranışlarını inceleyelim…
1- CV’si dolu gibi gözükmesine rağmen işini hakkıyla yapmayan, yöneticiyi uyutarak belirli bir süre denizanası gibi maaş yiyen kitle. Bu biraz acımasız bir tanım gibi gözükse de işini yapan ve maaşını hakeden diğer çalışanlara attıkları kazıkla bu kitlenin çok da temiz olduğunu söylemeyiz.
2- Sürekli şikayet eden, sürekli herşeye itiraz eden, yöneticisinin yeterliliğini sorgulayan, kendi çapında insan yönetimi bildiğini zanneden mızmız ve ukalalar. Bu kitlenin şirketlerde uzun soluklu olmasının iki sebebi vardır. Ya mızmızlıkları yöneticilerini korkutur ve basiretsiz bir yönetici ile uzun yıllar yöneticinin altını oyup çatıyı yıkana kadar çalışırlar ya da ukalalıkları ile gerçekten işi iyi bildiği zannedilerek hem yöneticilerini hem de işletmeyi kandırırlar.
3- Takım çalışmasına ve firmaya uyum sağlayamayan kitle. Bu kitle baktığınızda firmada ada kıvamında 4 tarafı denizlerle çevrili gibi bayrağı dikip kimseyi dinlemeden bildiğini okur. Ne daha bilgililerden bir şey kapar ne de yeni bir şey öğrenir. Tamamı ile firmanın aykırı elemanlarıdır.
4- Uyuyan, uyutan, horlayan, mesai dolduran 9-5 kitlesi. Genelde amaçları günü tehlikesiz ve sorunsuz atlatmak için uygun koltuklar bularak ya gözü kapalı ya da gözü açık uyuyan iş insanlarıdır. Diğerleri çalışırken aslında uyuyor olmaları yöneticilerini görür görmez bir anda hareketlenen ve yöneticiyi uyutan yapıya hızlı bir geçiş yapar.
5- Çok çalışıyor aman da aman baksanıza kanter içinde aman bulaşmayalım bırakın çalışsın denen kitle. Yaw tamam çok çalışıyor da ne iş yapıyor? Kanter olmasının sebebi öğlen merdivenden yemeğe koşuştan kaynaklamadığını ya da internetten okey oynarken enerji tüketmediğini net olarak biliyor musunuz? Yooo…
6- Uyumlu ve sevecen ezikler. Takım çalışmasına fazlası ile yatkın, kendi fikri olmadan başkalarının kuyruğunda yıllarca takılan, farklı bir şey aklına gelince söyleyebilemeyen takımın havlu tutucuları. Herkes başarı kazanırken veya daha iyisi için çalışırken bu tipler vakitlerini ya şakşakla ya da çok çalışanlara havlu tutma ile geçirirler.
7- Vazgeçilmezler. Başkalarına veya altlarındaki iş insanlarına eğitim vermenin onların ayağını kaydıracağını düşünen bu yüzden vazgeçilmezi oynayan dekorlar. Genelde ukala ve sıradan yapılarını yaptıkları işte firmanın en iyisi oldukları masalı ile gizler ama arkadan yetiştirecek bir eleman bulamazlar. Sonrasında egoları devreye girerek mutlaka bir yerde stratejik bir hata yaparlar ve o zaman da bu hatalarını birilerinin sırtına yapıştırıp karşı köşeye kaçarlar.
Bu tipleri çeşitlemek fazlası ile mümkün. Peki ne tavsiye edilebilir? Bu saydıklarımla çalışmak firmanızı 29.yüzyıla taşır mı onu sorgulamak lazım? Haydi bırakın 29’u bu saydılarımızla firmanız gelecek yılı görebilir mi? Bir çoğu siz oradan ayrılsanız da hala orada olmaya devam edecektir. Bunu garanti edebilirim. Neden mi? Sabitlikleri sayesinde hareketlilerin dikkat çektiğinden daha az dikkat çekerler. İşsel kamuflaj…
Aslında bana göre kovulma ve işten çıkarılma arasında çok büyük bir fark yok. İster bu sayılan kitleden biri olsun isterseniz de bu sayılan kitleyi firmanızda tutan bir yönetici sonunuz baştan belli.
Çözüm: Yarın pazar neyse pazartesi bir daha alıcı gözle bir bakın firmanın içine gerçekte daha iyisini bulabileceğiniz insanlar var mı etrafta? Mesela şu toplantıda çayını hüpürdeten ve ortadaki simitlerin hepsini elleyip kaşarlılarını tabağına istifleyen iş insanı hangi menfaatiniz için orada? Veya her farklı düşünceyi duyunca otomatik itiraz edip ukalanın dümbelek versiyonu teyze veya amca çok mu lazım size? Hiç konuşmayan içten patlamalı motor gibi soru sorulunca bile yüzü kızaran köşedeki düşüncede fakir ama özünde pısırık iş insanı mı taşıyacak gelecek yüzyıllara sizi? Tamam cellat modunda olmaya da gerek yok ilk işgünü ama salı günü de bir bakın etrafınıza. Firmanızın gerçekten iyi iş insanlarına ihtiyacı varsa idareten takılanları ya şimdiden kovun ya da kibarca işten çıkarın.
Unutmamak lazım bir kabak lastik arabanın tamamının pert olmasına sebep olabilir. Veya bazı metaforik sabitlerin sürekli verebileceği örnek gibi futboldan verelim. (Malum iş hayatında herkeşler gençliklerinde futbol oynadı ya, hem kadını hem erkeği) Kötü bir oyuncu 10 iyi oyuncunun çabasını bir hamlede sıfırlayabilir.
Saygın Tezel
Yorum Gönder