Şimdi de ‘2017’nin ilk dört ayına ait’ en taze bilgilere ulaştık. Tablodan görüleceği üzere 400 m2 altındaki küçük süpermarketler büyüme rekoru kırmışlardır. Bu grubun 2017 Nisan ayı cirosu, 2016 Nisan ayına göre yüzde 27,8 oranında artmıştır.
Sağlıklı olması bakımından ilk dört ayın tamamına bakmak daha gerçekçi olacaktır. 2017 ilk dört ayın (Ocak-Nisan) bu formattaki cirosu da, 2016’nın aynı dönemine göre yüzde 25,8 oranında büyümüştür. Burada aslan payı indirim marketlerine aittir. Elbette 400 m2'den küçük satış noktaları sadece indirim marketlerine ait değildir ama ciro artışına yön veren ağırlık onlara aittir. Zira, toplamı 20 bini aşan indirim mağazalarının tamamı bu gruba dahildir.
Ulusal veya yerel zincirlerimizi ele alırsak; 400 m2 üzerinde de şubelere sahipler. Yukardaki artış oranının benzerine o formatlarda rastlayamıyoruz. İlk dört ayda bir üst grubun (400-999 m2) ciro artışı birden yüzde 5,9 a düşüyor. Bilhassa büyük zincirlerde, satış alanına göre bu kadar büyük oranda oynama yaşanması mümkün değildir. İşte biraz daha büyük grubun (1000-2499 m2) ciro artışı da benzer şekilde yüzde 8,2 olarak gerçekleşmiştir.
Nitekim, 100-150 m2'lik orta market grubunda da yüzde 4,2 lik ciro artışı yaşanmıştır. Bu tip marketlerden de yerel perakendecilerimizin elinde fazla miktarda bulunmaktadır. Bu formatlardaki düşüklüğün sebebi; her üç grupta da indirim market bulunmamasıdır. Hipermarket formatındaki (2500 m2 üstü) düşük performans ise, yatırımcılar için gözden geçirilmesi gereken önemli bir husustur. Zira ilk dört ayda bu formatta yüzde 2,9 oranında ciro azalması yaşanmıştır. Geçen seneye göre bu azalış, enflasyon oranını da (en az yüzde 11) dikkate alırsak ‘yüzde 14 reel küçülme’ demektir.
Bunun anlamı; en büyük iki masraf kalemi olan personel ve kira giderlerinin bu formatı kârsız bıraktığıdır. Giderler en az enflasyon payı kadar artacağından, kiralar ise AVM’lerdeki şubeleri de düşünürsek (kur farkı sebebiyle) daha fazla artışı gündeme getireceğinden yukardaki tahmin abartı sayılmamalıdır.
Peki diğer formatlarda rastlanmayan bu hazin durumun sebebi nedir ?
2000’li yıllara kadar büyük satış alanına sahip hipermarketler; daha çok çeşidin, daha fazla kampanyanın ve daha az para ile toplu alışverişin adresi demekti. Yıllar geçtikçe indirim marketleri, hem de alternatifli olarak evlerimize yakınlaştı. Büyük mağazaların kampanyalarına rağmen, bu formatın normal raf fiyatları daha düşük kaldı. Hızlı tüketim ürünlerini bu küçük mağazalarda hem ucuza bulmak, hem de eve taşımak kolaylaştı. Trafik keşmekeşi ve yakıt harcaması ise uzaktaki büyük mağazayı sevimsiz yaptı.
Üzülerek söylüyorum; eğer ilk 4 ayda gördüğümüz tablo aynı şekilde yıl sonuna kadar devam ederse, indirim marketleri dışında genel bir sıkıntı yaşanacaktır.
Zira, ilk 4 ayın toplam Türkiye ciro artışı yüzde 12,4 dür. Tek formatın yüzde 25,8 lik büyük sıçramasına rağmen genele tesiri sınırlı kalmıştır. İşte sorun da buradadır. Bu resme iyimser bakmayı çok isterdim ama rakamlar o bakışı engelliyor.
Leo G Uğur
Yorum Gönder