Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Küme Akademisi ve Rekabet Araştırmaları Merkezi (REKMER) ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı koordinatörlüğünde ve Halkbank Sponsorluğunda yürütülen Esnaf ve Sanatkârlar Özelinde Gıda Sektörü Analizi Projesinin sonuç raporu yayınlandı.
“Gıda Sektörü Analizi kapsamında sektördeki esnaf ve sanatkâr meslek kuruluşları ile kamu kurum ve kuruluşlarının katılımıyla çok sayıda odak grup toplantıları gerçekleştirilmiş, sektörde yer alan büyük şirketlerle mülakatlar ve esnaf ve sanatkârlara örnek teşkil etmesi amacıyla yerinde iyi uygulama ziyaretleri yapılmış, yurtdışı ziyaretleri ile gidilen ülkelerdeki esnaf ve sanatkârlara dair gerçekleştirilen iyi uygulamalar incelenmiş, kapsamlı bir masa başı literatür taraması yapılmış ve Türkiye genelinde esnaf ve müşteri anketleri yapılmıştır” şeklinde tanımlamam raporda fırıncılar, bakkallar, büfeciler, aktarlar, kasaplar, balıkçılar, lokantacılar, pazarcılar, manavlar, kabzımallar ve şarküterilerin sorunları, ihtiyaçları tespit edilerek çözüm önerileri sunuluyor.
Raporun; şirketlerin çözüm önerileri ve görüşlerinin yer aldığı örnekler bölümünde Erzincan Mandıra’nın önerileri arasında “AVM’lerin esnafa kötü etkisinin önüne geçilmesi için tedbirler alınması ve haksız rekabetin önüne geçilmesi” ibaresi dikkat çekiyor.
RAPOR ESNAFIN AVM’LERLE REKABET EDEMEDİĞİNİ BELİRTİYOR
Rapor’un 37. sayfasında; “Türkiye’de gıda sektöründe faaliyet gösteren esnaf ve sanatkârların, her gün yeni bir tanesi açılan süpermarket, hipermarket, zincir marketler ve/veya AVM’ler karşısında rekabet avantajlarını kaybettikleri ve yok olma durumuna geldikleri bir gerçektir. Ancak, ortaya çıkan bu sorun karşısında ortak hareket etme kültürünün eksikliği ve CONAD gibi oluşumlara direnç göstermeleri, durumu daha da çözümsüz bir hâle sokmaktadır.” deniliyor
RAPORDA ESNAFIN AVM’LERDEN ŞİKAYET ETTİĞİ BELİRTİLİYOR
“Nitekim AB’de ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflaması amacıyla hazırlanmış olan NACE meslek kodlamalarının, henüz tam anlamıyla tüm meslekler için tanımlanamamış olması, esnaf ve sanatkârların hangi sektörde faaliyet gösterdiği ve hangi odaya kayıt olması gerektiği ile ilgili karışıklıklara yol açabilmektedir. Bu bağlamda kümelenme olgusunun içinde mutlaka yer alması gereken esnaf odalarının karma ve ihtisas odalar nezdinde mevcut karmaşık yapıları ile yer almaları mümkün gözükmemektedir. Keza, kümelenme yaklaşımının en önemli unsurlarından birisi olan rekabet avantajı yaratma stratejisi, işletmelerin coğrafi bir bölgede yoğunlaşmasını gerektirirken; esnaf ve sanatkârlar her cadde üzerinde kontrolsüzce açılan işletmelerden ve cep marketler ile AVM’lerden şikâyet etmektedir. Dolayısıyla daha önce belirtildiği gibi mevcut durumları, kanun ve uygulamalar ile mevzuatlardan kaynaklanan birçok olumsuzluk nedeni ile esnaf ve sanatkârların kümelenme yaklaşımının içine dâhil edilmesi için henüz çok erkendir” Raporun dikkat çeken metinlerinden.
Raporun 76. sayfasından Mesleğin SWOT Analizi kısmında ise “AVM’ler ve süpermarketlerde açılan fırınlar” tehditler arasında sıralanıyor.
Rapor çözüm olarak sunduğu öneriler arasında da AVM’lerin şehir dışına çıkartılması tavsiye ediliyor.
Raporda ayrıca şu görüş ve öneriler öne çıkıyor:
ALKOL YASAĞI
Turizm bölgelerinde faaliyet gösteren esnaf, saat 22.00’den itibaren başlayan alkol satış yasağı nedeniyle sıkıntı yaşamaktadır. Söz konusu yasağın bazı belediyelerce 22.00’den sonra işyeri kapatılması şeklinde genişletilmesi ve yasak kapsamında ağır para cezalarının uygulanması esnafın mali açıdan zorluk yaşamasına sebebiyet vermektedir.
GRAMAJ OYUNU
Büyük marketlerin yanıltıcı pazarlama stratejileri sonucunda tüketicinin küçük işletmeler yerine büyük işletmeleri tercih etmesi, esnaf açısından haksız rekabet koşulları oluşturmaktadır. Örnek olarak küçük esnaftaki standart gramajlardan daha düşük gramajlarda üretim yaptıran marketler ucuza ürün satma algısı oluşturmakla beraber daha az gramajda ürün vermektedir. Gelir vergisi ve stopaj rakamlarının çok yüksek olması, 17 ayrı vergi ödemesi, devletin e-haciz uygulamasına geçmesi, vergi borçlarının bin TL’yi geçmesi halinde vergi uyarı sistemi olmadığı için hesaplarına hemen haciz koyulması esnafı zor durumda bırakmaktadır.
KOLA VE CİPS
Kantin ihalelerinin bazı kesimler tarafından tekele dönüştürülmesi esnafın karşı karşıya kaldığı sorunlar arasında yer almaktadır. Kantinlerde çikolata, cips, kola gibi ürünlerin satışının yasak olması, ancak yasaklanan bu ürünlerin kurulan kermeslerde ve yerli malı haftası kutlamalarında okul içinde satışlarına olanak verilmesi de esnafı zor durumda bırakıyor. Özellikle 300 metrekare ve altındaki ulusal marketlerin her sokakta açılması engellenerek lokasyon sınırlandırılması getirilmeli. Her ilde eczane uygulamasında olduğu gibi ‘esnaf haritaları’ çıkarılmalı.
YÜZDE 8 KDV
AVM ve zincir marketlerin kapanış saatleri 22.00 yerine 21.00, esnafın kapanış saati 23.00 olmalıdır. Saat 22.00’den sonra yapılan alkollü içecek satışlarına yüksek miktarlarda ceza verilmesi sonlandırılmalıdır. Esnafın mal alırken ve satarken ödediği KDV miktarı sabit olmalı, mevcut KDV oranları düşürülmelidir. Et fiyatlarının yüksek olması ve sürekli değişkenlik arz etmesi, etin halka satışını zorlaştırmaktadır. Asıl görevi piyasa koşullarını düzenlemek olan Et ve Süt Kurumu’nun, ithalatçı firmalardan daha düşük fiyata et satın alarak piyasada et satışı yapması, esnafı olumsuz yönde etkilemektedir. Yüzde 1 KDV ile alınan küçükbaş ve büyükbaş havyan etinin, yüzde 8 KDV ile satılması et fiyatlarını artırarak tüketimi olumsuz yönde etkilemektedir.
Yorum Gönder